175 jaar rondkieken in Rotterdam

Op 24 januari opent in het Fotomuseum de tentoonstelling Rotterdam in the Picture. Over hoe de Maasstad in 175 turbulente jaren transformeerde van een nog naar mest stinkend Kneuterville tot het land der glazen kantoorpaleizen.

Opgebouwd, platgebombardeerd, herbouwd, afgebroken en opnieuw opgebouwd. Als er één plek in Nederland is waar de hijskranen nooit slapen, is het Rotterdam wel. Knipper een keer met je ogen en er staat weer een nieuwe woontoren of glazen kantoorkolos voor je neus. De Maasstad verandert continu. Niet altijd ten goede, maar saai is het er in elk geval nooit. Lekker belangrijk dat Amsterdam nog steeds geldt als de mooiste stad van Nederland, zeggen veel Rotterdammers dan ook. Wij wonen in de meest dynamische stad. Lekker puh.

otto-snoek-hoogstraat -rotterdam-2012 verkleind

Ziet de Hoogstraat er over 5 jaar nog zo uit als in 2012? Vast niet. (© Otto Snoek)

We want more oud-Rotjeknor
Tijdens de prachtige tentoonstelling Rotterdam in the Picture in het Fotomuseum laat men zien hoezeer deze stoere stad in de afgelopen 175 jaar veranderd is. Natuurlijk bestaat Rotterdam al veel langer, maar het zijn deze laatste twee eeuwen die het meest ingrijpend waren. En nog veel bepalender om juist voor dit getal te kiezen: het is ook de periode waarin de fotografie ontstond en volwassen werd. Kortom, deze expositie schetst een ongekend breed beeld van zowel de stad als de fotografie die er is gemaakt sinds het medium bestaat.

cas-oorthuys-op-de-veerboot-heen-en-weer-1950-collectie-nederlands-fotomuseum-1verkleind

In 1950 was geluk op de veerboot nog heel gewoon. (© Cas Oorthuys / Nederlands Fotomuseum)

Zo valt er werk te bewonderen van Henri Berssenbrugge, George Breitner, Cornelis Deltenre, Johann Hameter, Alphons Hustinx, Andries Jager, Otto Snoek, Ari Versluis & Ellie Uyttenbroek, Gerard Wessel, Hans Wilschut, Steef Zoetmulder en nog vele andere bekende en minder bekende fotografen die de stad mede haar smoel gaven. Voor ons springen de sfeervolle jaren vijftig foto’s van Cas Oorthuys eruit. Hij legde een stad en haar bewoners vast die nog steeds herstellende waren van een fikse oorlogskater en tegelijkertijd voorzichtig vooruit blikten naar een nieuwe, mooiere toekomst. Je zou willen dat je naast die Humphrey ‘Ketelbinkie’ Bogart op de pont stond, met een vertrekkende SS Nieuw-Amsterdam op de achtergrond.

Grachtenstad werd Ground Zero
Hoogbouw, ruimte, water en wind bepalen de sfeer in deze multiculturele, internationale stad die ernaar verlangt metropool te zijn. Maar wat het uiterlijk van Rotterdam natuurlijk het meest bepaald heeft, is het bombardement. Op 14 mei 1940 wipten de Duitsers langs voor een bliksembezoek dat tot op heden nadreunt. De bommenregen die amper een kwartier duurde vaagde de gehele historische binnenstad van de kaart. Van het ‘Venetië van het Noorden’, zoals Rotterdam soms in oude literatuur werd genoemd (de stad had meer grachten dan Amsterdam) was bijna niets meer over. Dag verleden. Men kon helemaal opnieuw beginnen.

alphons-hustinx-meent-rotterdam-1940-collectie beeldbankWO2 verkleind

In 1940 kuste men op de Meent de oude stad vaarwel. (© Alphons Hustinx, Collectie Beeldbank WO2)

Het zijn die foto’s van de oude stad en de ruïnes in 1940 die dan ook het meest fascineren. Wat als de Duitsers het bombardement nooit hadden uitgevoerd? Hoe zou Rotterdam er dan nu uit hebben gezien? Zouden we dan ’s zomers op een terrasje aan de Kolk zitten in plaats van op het Stadhuisplein? En waren die hoge kantoren op het Weena er dan nooit gekomen? Het zijn vragen die zich onvermijdelijk zullen opdringen bij het bezoeken van deze expositie. Sommige kenners beweren dat de stad dan nog steeds radicaal veranderd zou zijn. Voor de oorlog was de grootschalige stadsvernieuwing al ingezet en na de oorlog is er zelfs meer gesloopt dan er tijdens het bombardement verloren ging. Hoe dan ook, voor één keer mogen we met zijn allen blijven hangen in het verleden. Let wel, voor even maar hè? Er moet gebouwd worden.

De tentoonstelling Rotterdam in the Picture, 175 jaar fotografie in Rotterdam, is te zien van zaterdag 24 januari t/m zondag 17 mei 2014 in het Rotterdamse Fotomuseum (Gebouw Las Palmas, Wilhelminakade 332). Kijk voor meer informatie op nederlandsfotomuseum.nl.