Op zoek naar Vivian Maier

In 2007 kocht John Maloof op een veiling een kist propvol oude foto’s en negatieven van Chicago en New York in de fifties en sixties. De beelden veroorzaakten een ongekende sensatie. Maar wie was de zonderlinge vrouw die ze maakte? John ging op zoek en maakte er de fascinerende documentaire Finding Vivian Maier over.

Foto’s: The Maloof Collection

Het zal je maar gebeuren. Op een middag wandel je het veilinghuis aan de overkant van je straat binnen en je doet zo’n beetje de fotografie-ontdekking van de eeuw. Het overkwam de Amerikaan John Maloof. Als voorzitter van de Jefferson Park Historical Society in Chicago zocht hij oude foto’s van Chicago voor een boekproject. Wat hij echter vond, was het werk van één van de beste straatfotografen van de twintigste eeuw, Vivian Maier.

Miss Dior op shoppingexpeditie? Vivian lifte ongezien mee.

Meer dan 30.000 negatieven. John had na de veiling iets te doen.

Bassie & Nondriaan mochten eindelijk hun dubbelact in de schijnwerpers opvoeren.

Vanwege een betalingsachterstand werd de inhoud van haar opslagbox geveild. Omdat hij in een oude kist vluchtig wat kiekjes van Chicago had gezien die hem interesseerden, besloot John in een opwelling een bod te doen. Een gokje dat zijn leven voorgoed zou veranderen.

Fifties New York
Al wist John toen nog niet dat hij goud in handen had, lacht hij. Pas toen hij thuiskwam en door de kist met meer dan 30.000 negatieven ploegde, kwam het besef dat hij iets heel bijzonders in handen had. Het ene na het andere verbazingwekkende straatbeeld van New York en Chicago in de fifties en sixties kwam bovendrijven. En meer. Wauw! En dat alles voor een prikkie. “De hele kist kostte me iets van 380 dollar of zo.” Snel zocht John de kopers van de andere dozen uit dezelfde partij op en haalde ze over om deze ook aan hem te verkopen.

Kip…eh knol ik heb je. Vivian was een genie in het vastleggen van unieke momenten.

Ook vroeger was men al ondersteboven van La Maiers talent.

Als blikken konden doden… Niet elk dametje was gediend van haar ongevraagde geklik.

Menselijke ellende? Vivian maakte er altijd weer een poëtisch plaatje van.

Inmiddels bezit hij ongeveer 90% van Vivians werk: zo’n 100.000 tot 150.000 (!) negatieven, meer dan 3.000 vintage afdrukken, honderden filmrolletjes, thuisfilmpjes, audio-interviews, Vivians camera’s, documenten en vele, vele andere zaken. Geobsedeerd zocht John naar meer informatie over deze fascinerende Vivian Maier. Iemand die zo goed fotografeerde, moest vast bekend zijn, zo redeneerde hij. Maar wat bleek? Niemand in de kunstwereld had ooit van haar gehoord. Ook internet leverde niks op. Pas in 2009 vond hij iets over haar in de Chicago Tribune. Haar overlijdensbericht. Vivian was nét overleden.

Mysterieus mega-talent
Ondanks deze zware teleurstelling beet John zich meer vast dan ooit. Iemand moest Vivian toch gekend hebben? Hij spitte de documenten en papieren in de kist uit en ontdekte zo dat Vivian decennia lang gewerkt had als nanny. Hij nam contact op met enkele van haar oude gezinnen en werkgevers en langzaam vielen de puzzelstukjes op hun plek. Of toch niet? Want hoe meer John groef, hoe meer vragen zich opdrongen.

Jack Daniels of Elvis jr., Vivian vond ze allebei even knap.

Vivian bleef haar hele leven single, maar vond genoeg prachtige surrogaatgezinnen.

Ook genoot ze op afstand van het getortel van anderen.

Erfenis van een eenling. Deze dame bewaarde álles.

In de net verschenen documentaire Finding Vivian Maier die hij maakte over zijn zoektocht, vertellen Vivians oude werkgevers dat ze geen idee hadden dat hun nanny zo’n passie had voor fotograferen. Ze had niemand haar werk laten zien en was altijd extreem op haar privacy gesteld. Maar waarom dan zo’n duizelingwekkende hoeveelheid beelden vergaren? Waarom zwierf Vivian in elke vrije seconde met haar Rolleiflex twin-lens reflex camera over straat? Hoewel uit correspondentie blijkt dat Vivian zelf dondersgoed wist dat ze talent had, heeft ze op een kleine poging na nooit echt haar best gedaan om haar foto’s gepubliceerd te krijgen.

Zonderlinge observator
Was het dan misschien therapie? Volgens één van de inmiddels volwassen kinderen waarvoor ze zorgde, was Vivian vreemd en had ze een ‘duistere kant’. Ze vermoedt dat Vivian in haar jeugd ‘zwaar beschadigd’ was. Woorden die lijken te worden gestaafd door de treurige blik op Vivians zelfportretten. Wat we zien is een vrouw waar het geluk aan voorbij is getrokken.

Al was de dronkelap nog zo snel, de NY police en Vivian achterhaalden hem wel.

Deze foto’s zijn om te janken zo mooi.

Wie Vivian Maier echt was, zullen we nooit meer ontdekken.

Misschien gleed ze daarom langzamerhand in de rol van excentrieke buitenstaander? Zelf nooit getrouwd, nooit moeder geworden, begon ze misschien daarom stiekem het leven van anderen te registreren? Om toch het gevoel te hebben dat ze ergens deel van uitmaakte? Wie zal het zeggen. Vivian zelf zweeg tot het einde. Op 83-jarige leeftijd stierf ze, in totale eenzaamheid. Een oud-werkgeefster: “Raar dat je tien jaar bevriend bent met iemand en diegene eigenlijk helemaal niet blijkt te kennen, hè?”

Missie Maier
Gelukkig zal Vivian Maier dankzij de inspanningen van John Maloof nooit vergeten worden. Hij wist zo’n buzz te creëren rond het werk van deze uitzonderlijke vrouw dat ze door kenners inmiddels wordt geschaard in het rijtje van legendarische straatfotografen als Helen Levitt, Diane Airbus en Henri Cartier-Bresson. Nadat John de foto’s voor eerst plaatste op zijn blog, kwamen er koffietafelboeken, exposities over de hele wereld, en nu dus een documentaire. John heeft het tot zijn missie gemaakt om Vivians werk voor het nageslacht te bewaren.

I’m no classy lady, but I’m all woman…

1961 Chicago en duiven New York Vivian Maier

Van vlinderbril tot duivenlover.

Marilyn, is it you??

Vivian lag altijd en overal op de loer…

Zijn ultieme doel? “Ervoor zorgen dat Vivians foto’s in musea komen te hangen.” De meningen verschillen of Vivian zelf zo verheugd zou zijn met deze schending van haar privacy, maar wij zijn blij dat John haar magische oeuvre redde van een roemloos einde. De vrouw, die zichzelf een ‘spion’ noemde, had zoveel oog voor de vreugde maar vooral de tragiek van het menselijk bestaan, dat ze een plaatsje in de Gallerij der Allergrootsten verdient.

Meer zien en weten? Check vivianmaier.com of www.artsy.net.