Nog meer foto’s van het verdwenen Istanbul
Orhan Pamuk heeft een deluxe editie van zijn klassieker Istanbul: Memories and the City uitgebracht. Hierin stopte hij meer dan tweehonderd extra foto’s van het oude Istanbul. Dwaal met hem door de stad van zijn jeugd. Verdwenen, maar niet vergeten.
Foto’s met dank aan: Orhan Pamuk, The Museum of Innocence, Alfred A. Knopf
Het is me nooit gelukt om warm te lopen voor de romans van Orhan Pamuk. Ik heb het vaak geprobeerd, maar de Turkse schrijver heeft nogal de neiging om zijn verhalen onnodig gecompliceerd en langdradig te maken. Sneeuw, Het huis van de stilte, Ik heet Karmozijn, je hebt een enorme ploeg nodig om er doorheen te komen. Maar er is één boek van zijn hand dat ik al meerdere keren heb gelezen en iedereen kan aanbevelen: Istanbul: Memories and the City (in Nederland verschenen als Istanbul: Herinneringen en de stad). Hierin vertelt Orhan over het Istanbul van vroeger. Op knappe wijze verweeft hij de geschiedenis van de stad waar hij in 1952 werd geboren met zijn persoonlijke anekdotes. Hij laat je voelen hoe het was om op te groeien tussen de afbrokkelende resten van het Osmaanse Rijk dat in 1922 ophield te bestaan. Istanbul was tijdens Orhans jeugd een vermoeide, aftandse plek waar mensen wanhopig probeerden te bouwen aan een moderne toekomst. De weemoed ofwel hüzün druipt van de pagina’s. Zo mooi. Heerlijk om jezelf tijdens deze donkere wintermaanden in te verliezen.
Reis met Orhan terug naar het Istanbul van de jaren vijftig en zestig.
Deze gepimpte versie van zijn autobiografie bevat honderden extra beelden.
Je wordt zo nog meer in zijn belevenissen getrokken.
Als jongen zwierf de schrijver hele dagen door de achterbuurten van de stad.
Dit Istanbul bestaat helaas alleen nog in oude foto’s.
De oma van Orhan op het eiland Büyükada. Hier zochten Istanbullu’s verkoeling tijdens warme zomerdagen.
De schoonheid van verval.
Orhan herinnert zich het Istanbul van toen voornamelijk in zwart-wit en daarom vulde hij zijn memoires met honderden fantastische zwart-witfoto’s. Het zijn die beelden, die Istanbul: Memories and the City voor mij extra speciaal maken. Een groot deel van de foto’s komt uit het archief van de Turkse fotograaf Ara Güler (held!), die in de jaren vijftig en zestig de fraaiste plaatjes van Istanbul schoot. Orhan vulde deze aan met foto’s van andere topfotografen, familiekiekjes en amateurfoto’s die hij op vlooienmarkten en in rommelzaakjes kocht. Orhan is een verwoed verzamelaar van oude foto’s en andere spullen die met zijn stad te maken hebben.
Verloren onschuld
Veertien jaar nadat Istanbul: Memories and the City voor het eerst verscheen, heeft Orhan voor de liefhebber een Engelse deluxe editie uitgebracht waarin hij visueel helemaal losgaat. De schrijver voegde meer dan tweehonderd (!) extra foto’s toe en liet bovendien alle beelden veel groter afdrukken. Deze vuistdikke editie telt maar liefst 624 pagina’s. Nog meer kijken, nog meer genieten. “Wat me zo aantrekt aan oude foto’s is dat ze je de mogelijkheid bieden om terug te keren naar bepaalde emoties,” legt hij in het nieuwe voorwoord uit. “Om, al is het slechts voor een moment, het gevoel te hebben dat ik nog steeds leef in die tijd.” Het selecteren was een feest der herkenning. Hij slaakte de ene kreet na de andere. ‘We leidden toen zulke inconsequente levens, vast als we zaten in de marge van de wereld!’ zei ik tegen mezelf. ‘Elke keer dat ik deze straat in liep, had ik het gevoel dat ik naar een mysterieuze plek ging!’ ‘Destijds klaagden we dat alles oud en onpraktisch was; nu klagen we dat alles nieuw en overbodig is!'” Orhan hoopt dat de foto’s bij de lezers soortgelijke gevoelens zullen losmaken.
Rechts een foto van Ara Güler. Zijn beelden vatten de gevoelens van weemoed zo goed.
In 1950 telde de stad amper één miljoen inwoners. Nu zijn dat er vijftien miljoen.
Orhan droomde er vroeger van om kunstenaar te worden. In de pubertijd veranderde hij van gedachten.
Wat doe je als je heel veel geld hebt en het verzamelen niet kunt laten? Dan open je je eigen museum!
The Museum of Innocence is een vreemde, maar boeiende plek.
De foto’s voeren Orhan terug naar zijn jeugd. Je zou willen dat je erbij geweest was.
Een schitterend boek om helemaal in weg te kruipen. Deze bizar dikke editie is een genot.
Wanneer je na het lezen van Istanbul: Memories and the City nog steeds geen genoeg hebt van het oude Istanbul, dan moet je beslist The Museum of Innocence in Istanbul bezoeken. In dit museum dat de excentrieke Orhan opende in 2012 en dat direct voortvloeide uit zijn roman The Museum of Innocence (weer zo’n trage draak die ik halverwege in een hoek gooide) kun je nog veel meer foto’s bekijken plus filmpjes en allerhande gebruiksvoorwerpen uit de jaren vijftig, zestig, zeventig en tachtig. Ik vind het telkens weer een hele aparte ervaring om er rond te lopen. Doordat het museum weinig bekend is bij toeristen, ben je er ook meestal alleen.
Alleen met Orhan Pamuk en zijn vele meeslepende herinneringen.
Istanbul: Memories and the city
Orhan Pamuk
Alfred A. Knopf
ISBN 978 15 247 3223 3
penguinrandomhouse.com
Meer weten over The Museum of Innocence in Istanbul? Surf naar en.masumiyetmuzesi.org.
Orhans bestseller verscheen in talloze talen. De Engelse versie leest het lekkerst weg.
Het leven was zwaarder, maar ook minder gehaast.
De Bosporus die langs je huis stroomt. Orhan is verknocht aan zijn geboorteplaats.
Hij blijft doorgaan met het verzamelen van oude foto’s en gebruiksvoorwerpen.
Het is zijn manier om die tijd van toen een beetje vast te houden.
Deel dit artikel!
Gerelateerde berichten
Design voor weinig: stoepverkoop bij Nummer13 →
De laatste glorieuze jaren van Oud-Rotterdam →
75 jaar vrijheid: enkele goede oorlogsboeken →
